Değerli okurlar, bu gün sizlere, 13 Temmuz 2021 tarihinde yapılan, Eskişehir Büyükşehir Belediyesinin 15 adet yeni tramvay alımıyla ilgili, meclis toplantısından bahsedeceğim ve neden karşı oy verdiğimizi anlatacağım.
Eskişehir Büyükşehir Belediyesinin, 08 Temmuz 2021 tarihinde yapılan meclis toplantısı gündeminde, 15 adet yeni tramvay seti ve bunlara ilişkin yedek parça alımı yapılacağı ve bu alımların da Avrupa Yatırım Bankası (AYB) tarafından finanse edilen ve İller Bankası AŞ tarafından yürütülen “Kentsel Altyapı Projeleri” kapsamında, İller Bankası AŞ’nin Büyükşehir Belediyesine “Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Tramvay ve Yedek Parçaları Alımı” işi kapsamında kullandıracak olduğu, 40.000.000 Avro tutarındaki krediyle yapılacağını ve bu işlemler için, Büyükşehir Belediye Başkanı’na yetki verilmesi konusu gündeme geldi.
Konunun plan-bütçe komisyonuna gönderilmesi üzerine, komisyon olarak toplandık ve konuyu inceledik. Bu incelemelerimiz sırasında, bu güne kadar alınan tramvayların ve yedek parçalarının fiyat dökümlerini ve alınan meclis kararlarını ve bu meclis kararlarında yer alan borçlanma miktarlarının ne kadar olduğunu ve ayrıca verilen yetkiye dayanarak, ne kadar kredi kullanıldığını sorduk. Bu rakamların ayrıntılı olarak ve yazılı bir şekilde verilmesini talep ettik.
Ayrıca, alınması istenen tramvay setleri ile alınması istenilen yedek parça maliyetlerini sormuştuk ve bu konuda yapılan fizibilite raporlarının bizimle paylaşılmasını talep etmiştik. Ancak istediğimiz bu bilgiler, bize verilmedi. Lafa gelince “şeffaf belediyecilikten” bahsederler ancak, istediğimiz belgeleri vermekten hep kaçınıyorlar.
Diğer taraftan, komisyon toplantısında, genel sekreter yardımcısı tarafından, alınacak tramvay setlerinin, Cumhurbaşkanlığının 2021 yılı yatırım programında olduğu ifade edilmişti. Rakam verilmediği için, biz de bu konuyu teyit etmek istedik. Komisyondan sonra, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı sitesine girerek, yatırım tutarlarını inceledik. Cumhurbaşkanlığı 2021 yılı yatırım programına baktığımızda, sadece 15 adet tramvay alımının olduğunu ve maliyet olarak, 255.827.580 TL.’nin yer aldığını gördük. Oysa, başkanlık yazısıyla komisyona gelen 40 milyon Euro kredinin, bu günkü kur karşılığı (yaklaşık) 410.000.000 TL. olmaktadır. Geri kalan yaklaşık, 154 milyon TL. ise yatırım programında görünmemektedir. Bu konunun izah edilmesi gerekir dedik. Meclis toplantısında, komisyon başkanı konuyla ilgili olarak, “bu rakamın eksik yazıldığı doğrudur ancak, kredi gerçekleştikten sonra güncellenecek ve gerçek rakam yazılacaktır” şeklindeki beyanı, bizi ikna etmeye yetmedi. Çünkü biz ısrarla sorduk: Tramvay alımı için ne kadar, bu tramvaylar için alınması düşünülen yedek parça tutarı ne kadardır diye? Bu rakamlar bize net olarak açıklanmadı. Eğer biz, onların sözüne inanıp, Cumhurbaşkanlığı 2021 yılı yatırım programına bakmamış olsaydık, yanılmış olacaktık.
Meselenin bir başka yönü de Eskişehir halkının katlanacağı maliyet tutarının yüksekliğidir. Alınacak tramvaylar, bu günkü kur ile hesaplandığında, (yurt dışından alınacağını biliyoruz) bir adet tramvay maliyetinin, yaklaşık 17 milyon TL. olduğunu ve yedek parça maliyetlerini de bu maliyete ilave ettiğimizde de bir adet tramvay maliyetinin, 27 milyon TL. olduğunu görüyoruz (yaklaşık, 2,6 milyon Euro yapıyor). Ayrıca alınacak bu kredi için, işlemleri yürütecek olan danışmanlık firmasına, sadece komisyon bedeli olarak yaklaşık, 5-6 milyon TL. para ödenecektir. Bunun yanında, bir de İller Bankasına ödeneceği belirtilen %1 komisyon tutarı var. Bunları topladığımızda yaklaşık olarak 10 milyon TL. yi geçen, ilave bir maliyet oluyor. Alınacak kredinin sadece faizi yaklaşık olarak 2 milyar TL. (eski parayla söylersek, 2 katrilyon TL.’yi geçecektir.) Toplam geri ödenecek rakam ise 2,5 milyar TL. olacaktır.
Bu rakamı kıyaslamak için şöyle örnek vereyim: EBB’nin gerçekleşen bütçesi 2020 yılında, 774.462.300 TL.’dır. Yani EBB’nin 2020 yılında gerçekleşen gider bütçesinin tam 3 katından bile daha fazladır.
ESKİŞEHİR’de yaşayan vatandaşlarımız bu borcu, 25 sene boyunca ödeyecektir. Bu süre, çok uzun bir süredir. Belki 10-15 yıl sonra, faklı teknolojiler geliştirilerek, yeni nesil tramvaylar üretilecek ve hattâ daha da ucuz fiyatlara alınabilecektir. Bakınız daha geçen gün, bir Türk Şirketi, “şoförsüz otobüs” icat etti ve seri üretime başlanacağını belirtti.
Bir diğer konu da tramvayların, döviz kredisiyle, yurt dışından alınmak istenmesi: Sayın Büyükşehir Belediye Başkanı ve komisyon başkanı, önceki yıllarda alınan tramvayların, kur farkları sebebiyle, nominal bir fiyat artışı olduğunu ve sadece 2020 yılında bundan kaynaklanan 450 milyon TL. maliyet olduğundan şikayet ediyorlardı. Biz de bu gerçeğin farkında olarak diyoruz ki: tramvayları yurt dışından ve döviz kredisiyle almak yerine, neden yurt içinden almıyorsunuz? Hem yerli sanayiyi korumuş oluruz hem de yurt içinden temin edilmesiyle, %40 daha ucuza alınabilmektedir. Bu daha tasarruflu bir yöntem olarak dikkate alınmış mıdır? Diye de sorduk. Ancak cevap alamadık! Bu konu, kamuoyuna ve meclise açıklanmalıdır.
Nitekim Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 30 araçlık tramvay filosu alımında, yerli tramvayı tercih ederek toplamda, 127 milyon TL. tasarruf sağlamıştır. (bir adet tramvay maliyeti 1,4 milyon Euro olmaktadır.)
Can alıcı konulardan biri olup da geçiştirilen bir başka konu da şudur: komisyon raporunda “…bu amaca uygun olarak belediyeyi borç altına sokabilecek her türlü sözleşmeyi ve evrakı imzalamaya..” cümlesi eklenmiştir. Bu cümlenin olmaması gerektiğini, meclis kararı gerektiren bir konuda, ucu açık bir yetki verilmesini de doğru bulmadığımızı ve bu cümlenin metinden çıkarılmasını talep ettik. Zira, böylesine ucu açık bir yetkinin, meclis iradesini devre dışı bırakmasını kabul etmiyoruz dedik. Ancak bu talebimiz de yerine getirilmedi.
Bütün bu sıraladığımız gerekçeler sebebiyle, 13 Temmuz 2021 salı günü yapılan Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Meclis Toplantısında, Ak Parti Grubu olarak, Eskişehirli Hemşehrilerimizin 25 yıl boyunca borçlanmasını uygun görmedik ve “red oyu” verdik.
