Çinli bilim adamları iki hafta içinde, virüsü oluşturan genetik kod olan virüsün genom dizisini inceleyerek nasıl bir yapıya sahip olduğunu çözdüler. Üç hafta içinde ilk test kitleri oluşturuldu ve ardından DSÖ tarafından paylaşıldı. Virüsün Dünya Sağlık Örgütü'ne bildirilmesinden bu yana, 11 aydan biraz fazla bir süre sonra ilk insanlar aşılandı ve KOVİD-19 aşısı şimdiye kadar geliştirilen en hızlı aşılar oldu. Hiçbir salgın hastalık hakkında dünya bu kadar hızlı bilgi sahibi olmadı ve bilim adamları şu ana kadar dikkate değer çok sayıda bilgiye sahip olduklarını söylüyorlar. Ancak bir yıl sonra, 81 milyondan vaka ve 1,7 milyon ölümle birlikte, Covid-19 hakkında hala bilmediğimiz çok şey var. Bu bilinmeyenler, virüsün nasıl başladığı gibi temel bilgilerden, bu salgının nasıl sona ereceği de dahil olmak üzere daha karmaşık sorulara kadar uzanıyor. Rochester Institute of Technology'de biyoloji doçenti olan Maureen Ferran, "Muazzam miktarda şey öğrendik, ancak her şeyi gerçek ayrıntılarıyla anlamak açısından gidecek çok yolumuz var. Bu, virologları ve halk sağlığı görevlilerini on yıllarca meşgul edecek" dedi. KORONAVİRÜS NEREDEN GELDİ? Hükümetler virüse karşı bir aşı bulmak için yarışırken, en temel sorulardan biri halkın gündeminden düştü: Virüsün kaynağı ne? Virüsün kaynağı, kafa karışıklığı ve komplo teorileri sınırlı... Başlangıçta virüs, canlı hayvanlar satan Wuhan pazarında ortaya çıkmış gibi gözüküyordu, ancak Ocak ayında yayınlanan bir araştırma, ilk hastaların üçte birinin bu pazarla doğrudan bir bağlantısı olmadığını ortaya çıkardı. ÇİN DAHA UZUN BİR SÜRE SAKLAMIŞ OLABİLİR ABD Başkanı Donald Trump da dahil olmak üzere bazıları, virüsün Wuhan laboratuarında çalışıldıktan veya üretildikten sonra topluma salınıp salınmadığını sorguladı. Bilim adamları, güvenilir olmasa da virüsün doğadan kaynaklandığına dair çok büyük kanıtlar olduğunu ve koronavirüse en yakın bilinen akrabalarının Covid-19'dan genetik olarak çok farklı olduğunu söylüyorlar. Araştırmalar, virüsün ilk düşünülenden aylar önce Aralık 2019'da Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da dolaştığına dair kanıtlar buldu. Çin devlet medyası, virüsün Çin dışında ortaya çıkmış olabileceği iddiasını öne sürdü. Bu daha çok, "Çin, koronavirüsü dünyadan daha uzun bir süre mi sakladı" sorusunu akıllara getirdi. Komplo teorilerinin bolluğuna rağmen, çoğu bilim adamının hemfikir olduğu birkaç şey var. Covid-19 hastalığı, soğuk algınlığından SARS'a kadar her şeyden sorumlu olan bir tür koronavirüsten kaynaklanıyor. Zoonotik, yani aslında bir hayvandan bulaştığı biliniyor. Bazı çalışmalar, koronavirüs taşıdığı bilinen olası canlılar olarak yarasalara işaret ediyor. Ve çoğu bilim insanı, virüsün hala Çin'deki insanlara bulaştığını düşünüyor, çünkü ilk vakaların tespit edildiği yer burası. NEDEN BAZI İNSANLARI DİĞERLERİNDEN DAHA FAZLA ETKİLİYOR? Covid-19 ilk tespit edildiğinde solunum yolu hastalığı olarak görülüyordu. Ancak aylar geçtikçe, hastalığın bir dizi semptom ve komplikasyonu ortaya çıktı. Çoğu insan koku alma duyusunu kaybediyor. Bazı insanlarda kusma veya ishal oluyor veya el veya ayak parmaklarında renk değişikliği tespit ediliyor. Hatta bazılarının bilişsel bozukluğu veya beyin hasarı yaşadığı öğrenildi. Artık Covid-19'dan iyileşenlerin bile anksiyete, beyin hasarı ve kronik yorgunluk gibi uzun süreli etkiler yaşayabileceği iddia ediliyor ancak bunun nedeninin uzun süre evde kalma, hareketsizliğe alışma ve tembellik olmadığına dair bir kanıt yok... Ağustos ayında British Medical Journal'da yayınlanan bir araştırma, hastaların yaklaşık %10'unun Covid-19'dan 12 haftadan uzun süren uzun süreli bir hastalığa sahip olduğunu işaret ediyor. Ancak bilim adamları, Covid-19'un bu etkilerinin ne kadar sürdüğünü bilmiyorlar ve neden bazı insanların diğerlerinden daha ağır geçirdiğini açıklayamıyorlar. KORONAVİRÜS NASIL YAYILIYOR? Ocak ayında Çin, virüsün insandan insana yayılabileceğini doğruladı. Ancak tam bir yıl geçti, bunun tam olarak nasıl olacağı konusunda hala tartışmalar var. Bilim adamları, virüsün yayılmasının anahtar yolunun, birisi öksürdüğünde veya hapşırdığında havaya gönderilen damlacıklar olduğunu söylüyor. Bu damlacıklar bir veya iki metre sonra yere düşüyor ve maskeler yayılmalarını önlemeye yardımcı olabilir. Ancak bazı bilim adamları, virüsün aynı zamanda, havada saatlerce asılı kalabilen ve uzun mesafelere seyahat edebilen çok daha küçük parçacıklar olan aerosoller tarafından da yayıldığını iddia ediyor. Collignon, bunun bir sorun olacağını söylüyor – çünkü kumaş maskeler aerosol geçişine karşı koruma sağlayamaz. BAĞIŞIKLIK NE KADAR SÜRER? Ağustos ayında, Hong Kong Üniversitesi'nden araştırmacılar, 33 yaşındaki bir erkeğe, ilk enfekte olduktan 4,5 ay sonra Covid-19 ile yeniden enfekte olduğunu söyledi. Bu, bazı insanların korktuğu şeyi doğruluyor gibiydi - iki kez enfekte olmanın mümkün olduğunu Collignon'a göre iyi haber şu ki, bazı insanlar iki kez enfekte olabilirken, insanların yaklaşık %99'unun, enfekte olduktan sonra en az altı ay boyunca tekrar enfekte olmadığını söyledi.